Τεχνολογία και φιλοσοφία (πρέπει να) βαδίζουν χέρι χέρι

 Σε μια

συνέντευξη-ποταμό στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κυπριακής καταγωγής ομότιμος πρόεδρος του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας (USC), Χρυσόστομος Νικίας, λέει ότι οι τεχνολογικές επιστήμες αποχωρισμένες από τις ανθρωπιστικές είναι ο λάθος οδηγός για την κοινωνική ευημερία.

Σκιαγραφώντας τις τρεις, κατά την άποψή του, «επαναστάσεις» τα επόμενα χρόνια μέχρι το 2030, αναφέρει: πρώτη η επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης και του Διαδικτύου των Πραγμάτων, δεύτερη εκείνη της γονιδιακής επεξεργασίας (γνωστής ως CRISPR-Cas9) και, τέλος, η επανάσταση των καθαρών, εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

Αναφέρει ότι στο Πανεπιστήμιό του ενθαρρύνουν τους φοιτητές να παρακολουθήσουν μαθήματα εκτός του κύριου τομέα σπουδών τους και να αποκτήσουν ένα δεύτερο πτυχίο σε κάποιο εντελώς διαφορετικό τομέα. Για παράδειγμα, λέει, ένας φοιτητής μπορεί να αποκτήσει πτυχίο στη μηχανική υπολογιστών και να έχει ένα δεύτερο στην ιστορία της Τέχνης. «Μια ευρύτερη προοπτική βοηθά να επιτύχει κάποιος. Ο κόσμος θα είναι ένα καλύτερο μέρος με επιστήμονες και μηχανικούς που εκτιμούν τις ανθρωπιστικές επιστήμες», υπογραμμίζει.

Πρόσφυγας από την Αμμόχωστο στα 22 του χρόνια ο ίδιος, λέει ότι μπορεί να πετύχει κάποιος μετανάστης αλλά το περιθώριο λάθους που του δίνεται είναι πολύ μικρό. «Το μάθημα για τους σημερινούς πρόσφυγες είναι να επιμείνουν. Μην τα παρατάς. Και το μάθημα για τους υπόλοιπους από εμάς είναι να τους βοηθήσουμε να ενσωματωθούν στις κοινωνίες μας και να αναγνωρίσουμε πως η συνεισφορά τους μπορεί να εμπλουτίσει όλους μας». Προσθέτει ότι η προσφυγιά τον έμαθε να κοιτάζει μπροστά, «ακόμα κι όταν τα πάντα γύρω καταρρέουν».

Οσο για τις δεξιότητες του μέλλοντος; Σημειώνει ότι «η επιστήμη και η τεχνολογία είναι μέσα για έναν σκοπό, αλλά η αληθινή τέχνη είναι ο πραγματικός μας σκοπός, ως πλήρως ώριμων ανθρώπινων όντων που ζούμε στην κοινωνία». Ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να συγχέουμε τα μέσα με τους σκοπούς, γιατί αυτό ενέχει τεράστιους κινδύνους και μπορεί να μας οδηγήσει στην αυτοκαταστροφή.

Ποια θεωρεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για τις δημοκρατίες σήμερα; Το πώς θα εξασφαλίσουν στον κυβερνοχώρο τις δημοκρατικές εκλογές και να προστατέψουν τους λαούς τους από την παραπληροφόρηση. «Ποτέ στο παρελθόν οι άνθρωποι δεν είχαν πρόσβαση σε τόσες πληροφορίες, αλλά και ποτέ πριν δεν υπήρξαν περισσότεροι άνθρωποι που δεν ήταν ενημερωμένοι ή ήταν παραπληροφορημένοι», σημειώνει, αγγίζοντας ένα από τα πλέον καυτά θέματα των ημερών μας, όπως έδειξαν και οι τελευταίες εκλογές στις ΗΠΑ και το «πραξικόπημα» του Ντόναλντ Τραμπ με την απόπειρα κατάληψης του Καπιτωλίου από τον ακροδεξιό όχλο.

«Οι Σπαρτιάτες έδιωξαν τον Θεμιστοκλή κατευθείαν από την Αθήνα διαδίδοντας ψέματα γι’ αυτόν», μας λέει και μας προτρέπει: «Μάθετε να σκέφτεστε κριτικά. Να είστε δύσπιστοι». Καταλήγει εκτιμώντας ότι «η πιθανότητα παγκόσμιων συρράξεων δεν έχει σβήσει, όπως έδειξε με θλιβερό τρόπο ο πόλεμος στην Ουκρανία», χαρακτηρίζοντας αφέλεια μια τέτοια πεποίθηση.

Ο ίδιος αποτελεί μια ζωντανή απόδειξη της αναγκαίας σύζευξης τεχνολογικών γνώσεων και ανθρωπιστικής παιδείας, σαν τον μόνο τρόπο να αποφύγουμε τη μοιραία μονομέρεια που χαρακτηρίζει πολλούς από τους επιστήμονες του καιρού μας. Εχει φτάσει η ώρα η απόλυτη εξειδίκευση της νεωτερικής εποχής να συγκλίνει με τη φιλοσοφία, δηλαδή τη μήτρα κάθε γνώσης και κάθε επιστήμης, έτσι ώστε να ξαναβρεί τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα της.