Kατάσκοπος στην τσέπη μας: Πώς οι εφαρμογές στα κινητά «κλέβουν» τα προσωπικά δεδομένα μας

 Τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης που συλλέγουν προσωπικά δεδομένα των χρηστών τους. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το διαδίκτυο έχουν καθιερωθεί στο πνεύμα όλων μας σαν αξιόπιστες και σωστές πηγές πληροφόρησης. Ωστόσο πλατφόρμες όπως το Google, το YouTube και το Facebook πέρα από την άμεση πληροφορία που δίνει στον χρήστη, κρύβει και πραγματικούς κινδύνους καθώς συλλέγει πληροφορίες τις οποίες δεν γνωρίζουμε.

Google: Η εταιρεία που άλλαξε τον κόσμο και το σκάνδαλο για την παραβίαση προσωπικών δεδομένων

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1997, γεννιέται η Google, η μηχανή αναζήτησης που κυριαρχεί απόλυτα στην αγορά. Μέσα σε 26 χρόνια η Google κατάφερε και έγινε ένας πραγματικός τιτάνας της τεχνολογίας αλλά και ένα αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης καθημερινότητας.

Το 93% όλων των διαδικτυακών κλικ ξεκινούν με μια μηχανή αναζήτησης. Η πιο γνωστή μηχανή αναζήτησης σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η Google. Στα ελληνικά Google σημαίνει αναδευτήρας γιατί αναδεύει το διαδίκτυο και παρουσιάζει τα αποτελέσματα.

Η google λειτουργεί με τέσσερα στάδια:

1. Ανακαλύπτω – Discovering.
2. Σκανάρω – Crawling.
3. Αρχειοθετώ – Indexing.
4. Ταξινομώ και εξυπηρετώ – Ranking and serving.

Μόλις οι χρήστες κάνουν αναζήτηση στο Google δεν παίρνουν κατευθείαν το αποτέλεσμα που θέλουν. Αυτό σημαίνει ότι συνεχώς η εμπειρία ενός ατόμου στο διαδίκτυο καθορίζεται από το τι αποφασίζει να τοποθετήσει η Google και ο αλγόριθμός της στην πρώτη σελίδα των αποτελεσμάτων αναζήτησης. Δεδομένου ότι κερδίζουν χρήματα από την πώληση διαφημιστικού χώρου, έχουν οικονομικά κίνητρα να δώσουν προτεραιότητα στους διαφημιζόμενους με την υψηλότερη αμοιβή και τα δικά τους προϊόντα και υπηρεσίες.

Στόχος τους δεν είναι να προσφέρουν τα καλύτερα αποτελέσματα για τον χρήστη, αλλά τα πιο κερδοφόρα αποτελέσματα για εκείνους. Η αναζήτησή είναι το προϊόν τους και όχι η υπηρεσία τους.

Ο αλγόριθμος της Google είναι ένα περίπλοκο σύστημα που χρησιμοποιείται για την ανάκτηση δεδομένων από το ευρετήριο της αναζήτησης και την άμεση παράδοση των καλύτερων δυνατών αποτελεσμάτων για ένα ερώτημα. Η μηχανή αναζήτησης χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό αλγορίθμων και πολυάριθμων σημείων κατάταξης για την παράδοση ιστοσελίδων που κατατάσσονται ανάλογα με τις σελίδες αποτελεσμάτων των μηχανών αναζήτησης (SERPs).

Το πρόστιμο των 391 εκατομμυρίων δολαρίων για παραβίαση δεδομένων

Η Google που κυριαρχεί απόλυτα στην αγορά, τον Νοέμβριο του 2022 έπρεπε να καταβάλει το ποσό των 391 εκατομμυρίων δολαρίων, σε μια υπόθεση για την οποία ο τεχνολογικός κολοσσός κατηγορείται για την παραβίαση προσωπικών δεδομένων των χρηστών τους.

Σύμφωνα με την καταγγελία 40 πολιτειών των ΗΠΑ, η Google παρακολουθούσε την τοποθεσία των χρηστών της παρά το γεγονός ότι αυτοί είχαν απενεργοποιήσει την επιλογή εντοπισμού των συσκευών τους.

Πρόκειται για τον μεγαλύτερο συμβιβασμό ιδιωτικής εταιρείας σε διαπολιτειακή καταγγελία στην ιστορία των ΗΠΑ, μετέδωσε το BBC.

Εκπρόσωπος της Google είχε αναφέρει πως «με βάση τις βελτιώσεις που έχουμε κάνει τα τελευταία χρόνια, συμβιβαστήκαμε για αυτή την έρευνα, που βασίστηκε σε ξεπερασμένες πολιτικές που αλλάξαμε χρόνια πριν».

Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Οκτώβριο του 2022, η Google πλήρωσε 85 εκατ. δολάρια στην πολιτεία της Αριζόνα για παρόμοια υπόθεση.

Google: Έναρξη λειτουργίας του νέου Κέντρου Ελέγχου Διαφημίσεων

Tην Τετάρτη 29 Μαρτίου, η Google ανακοίνωσε την έναρξη λειτουργίας του Κέντρου Ελέγχου Διαφημίσεων, τη νέα υπηρεσία που έχει στόχο να βοηθά να μαθαίνει ο χρήστης περισσότερες πληροφορίες για τις διαφημίσεις που βλέπετε σε Search, YouTube και Display.

«Με δεδομένο ότι πάνω από 30 εκατομμύρια άνθρωποι αλληλεπιδρούν καθημερινά με τα μενού διαχείρισης διαφάνειας και ελέγχου των διαφημίσεων της Google, τα τελευταία πέντε χρόνια επενδύσαμε στην παροχή καλύτερων τρόπων για να μαθαίνετε περισσότερα σχετικά με τις διαφημίσεις που βλέπετε και να έχετε τον έλεγχο. Από σήμερα, το Κέντρο Ελέγχου Διαφημίσεων ξεκινά να διατίθεται σε χρήστες σε όλο τον κόσμο, ώστε να μαθαίνετε γρήγορα και εύκολα περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαφημίσεις που βλέπετε από την Google και από τις υπηρεσίες Search, YouTube και Display», αναφέρει στην ανακοίνωση της.

«Το Κέντρο Ελέγχου Διαφημίσεων είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς προσπάθειας, με στόχο να παρέχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους διαφημιζόμενους. Το 2018, ξεκινήσαμε, αναφέρει η Google, να απαιτούμε από τους διαφημιζόμενους που επιθυμούσαν να προβάλλουν προεκλογικές διαφημίσεις στις πλατφόρμες μας, να υποβάλλονται σε μια διαδικασία επαλήθευσης, καθώς και να συμπεριλαμβάνουν στη διαφήμισή τους μια γνωστοποίηση που να δείχνει σαφώς ποιος πλήρωσε γι' αυτήν.

Το 2020, προχωρήσαμε ένα βήμα παρακάτω, εισάγοντας ένα παγκόσμιο πρόγραμμα επαλήθευσης της ταυτότητας διαφημιζόμενων, που απαιτεί από τους διαφημιζόμενους της Google να επαληθεύουν πληροφορίες σχετικά με τις επιχειρήσεις τους, την περιοχή από την οποία δραστηριοποιούνται και το αντικείμενό τους (τι πωλούν ή προωθούν). Το περασμένο φθινόπωρο, λανσάραμε παγκοσμίως το «My Ad Center», τον νεότερο και πιο φιλικό προς τον χρήστη τρόπο για να βοηθήσουμε τους χρήστες μας να ελέγχουν τις διαφημίσεις που βλέπουν σε Search, YouTube και Discover, απευθείας από τις ίδιες τις διαφημίσεις», προσθέτει.

Facebook

Tον Φεβρουάριο του 2004 ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ έβγαλε στο διαδίκτυο την πλατφόρμα του «Facebook», ως μέλος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Αρχικά δικαίωμα πρόσβασης είχαν μόνο οι φοιτητές του Χάρβαρντ. Σταδιακά επεκτάθηκε για την λεγόμενη «Ivy League», όπως χαρακτηριζόταν μια ομάδα οκτώ ελίτ πανεπιστημίων των ΗΠΑ. Πλεόν το Facebook έχει πάνω από 2,85 δισεκατομμύρια ενεργούς χρήστες. Ωστόσο έχει υποστεί και δριμεία κριτική σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα και τις πολιτικές απόψεις των ιδρυτών του.

Το Facebook τον Οκτώβριο 2014 αγόρασε το WhatsApp έναντι 22 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Δεν είναι η πρώτη φορά που τεχνολογικοί γίγαντες αγοράζουν φαινομενικά ασύμφορες εταιρείες για να μονοπωλήσουν την πρόσβασή τους άλλωστε το 2006 η Google εξαγόρασε την YouTube προς 1,65 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το 2016, η εταιρεία συνέδεσε αριθμούς τηλεφώνου WhatsApp με προφίλ στο Facebook. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 18 Μαΐου του 2017 επέβαλε πρόστιμο 110 εκατομμυρίων ευρώ στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, επειδή παρείχε ανακριβείς πληροφορίες στη διάρκεια της έρευνας που αφορούσε την εξαγορά της εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα WhatsApp.

Η αρμόδια Επίτροπος, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, είχε δηλώσει: «Η απόφαση στέλνει ένα ισχυρό σήμα στις επιχειρήσεις, δείχνοντας ότι οφείλουν να τηρούν όλες τις πλευρές του κανονισμού της Ε.Ε. για τις συγκεντρώσεις, περιλαμβανομένης της υποχρέωσης να παρέχουν ακριβείς πληροφορίες».

Το Facebook αντέδρασε σημειώνοντας το εξής: «Ενεργήσαμε με καλή πίστη από τις πρώτες συναντήσεις μας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και επιδιώξαμε κάθε φορά να παράσχουμε ακριβείς πληροφορίες».

«Το λάθος που κάναμε στα έγγραφα που δώσαμε το 2014 δεν ήταν σκόπιμο και η Επιτροπή επιβεβαίωσε πως αυτό δεν είχε επίδραση στο αποτέλεσμα της εξέτασης της συγχώνευσης», είχε δηλώσεις εκπρόσωπος της αμερικάνικης εταιρίας, Άλεντ Ουίλιαμς, στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Το Facebook είχε διαβεβαιώσει στη διάρκεια της έρευνας που διεξήγαγαν οι Βρυξέλλες το 2014 για την εξαγορά της WhatsApp «πως δεν ήταν σε θέση να συνδέσει αυτόματα και με αξιόπιστο τρόπο τους λογαριασμούς του χρήστη των δύο εταιρειών», μια πληροφορία την οποία η Επιτροπή εξηγεί πως είχε «λάβει υπόψη» προκειμένου να δώσει την έγκρισή της στην επιχείρηση.

Όμως, τον Αύγουστο του 2016, η καλιφορνέζικη επιχείρηση τροποποίησε την πολιτική εμπιστευτικότητας της WhatsApp, με αποτέλεσμα τα δεδομένα που είχαν συλλεχθεί με αυτή την εφαρμογή να χρησιμοποιηθούν για να προταθεί μια διαφήμιση για άλλες εφαρμογές του ομίλου όπως το Facebook ή το Instagram.

Το μοίρασμα των δεδομένων με τη WhatsApp κόστισε στο Facebook πολλές επικρίσεις στην Ευρώπη, κυρίως από την G29, που συνενώνει τις εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων διαφορετικών κρατών μελών της ΕΕ.

Tα δεδομένα που αποθηκεύει το Facebook με βάση το GPS

Είναι γνωστό ότι το Facebook μάς βοηθά να προσθέσουμε καινούριους φίλους μέσω της επιλογής «Άτομα που ίσως γνωρίζετε». Πώς το Facebook εντοπίζει και επιλέγει αυτά τα προτού τους προτείνει;

Στην πραγματικότητα, επιλέγονται με βάση τους κοινούς διαδικτυακούς φίλους του χρήστη, το παρόμοιο ιστορικό επαγγελματικής πορείας ή εκπαίδευσης, τις ομάδες ή τα ενδιαφέροντα στα οποία έχει δείξει προτίμηση ή και «άλλους παράγοντες».

Η υποκατηγορία «άλλοι παράγοντες», λοιπόν, εμπεριέχει κάτι που ενδεχομένως δεν γνωρίζουμε. To Facebook έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύει την τοποθεσία στην οποία βρίσκεται ανά πάσα στιγμή το κινητό τηλέφωνο του χρήστη και προτείνει «φιλίες» με όσους βρίσκονται κοντά ή έχουν βρεθεί στο ίδιο σημείο στο παρελθόν. Έτσι, μπορεί π.χ. να πρόκειται για κάποιον με τον οποίο έχουμε συναντηθεί και γνωρίζουμε το πρόσωπό του, αλλά δεν ξέρουμε ή δεν θυμόμαστε το όνομά του.

Με άλλα λόγια, η επιλογή γίνεται σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει τo GPS του κινητού τηλεφώνου.

Τα ηνία του YouTube κρατά η Google

Το 2006, η Google πλήρωσε 1,65 δισεκατομμύρια δολάρια για το YouTube, μια εταιρεία που δεν είχε ιδιαίτερα κέρδη. Ο λόγος που η Google έκανε αυτή την κίνηση ήταν για να μπορεί να συλλέγει περισσότερα δεδομένα. Το YouTube ήταν, και εξακολουθεί να είναι, μαζικά δημοφιλές. Στο παιχνίδι της συλλογής δεδομένων, έχει πραγματικά σημασία πόσοι χρήστες υπάρχουν στην πλατφόρμα. Τώρα, όλοι αυτοί οι χρήστες του YouTube βρίσκονται σε μια πλατφόρμα, στης Google, έτσι η εταιρεία μπορεί να παρακολουθεί και να καταγράφει τη συμπεριφορά των χρηστών.

Σύντομα αφότου η Google αγόρασε το YouTube, εισήγαγε διαφημίσεις στον ιστότοπο. Το πραγματικό κέρδος στο YouTube έρχεται μέσα από τις διαφημίσεις, επομένως η Google θέλει να κρατήσει τον χρήστη στην πλατφόρμα όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ένας από τους τρόπους που χρησιμοποιεί το YouTube για να κρατά τους χρήστες του καθηλωμένους μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού τους είναι τα «προτεινόμενα βίντεο».

Ο αλγόριθμος της εφαρμογής βρίσκει βίντεο παρόμοια με εκείνα που παρακολουθεί συνήθως ο χρήστης ή κανάλια που είναι πιθανό να του αρέσουν και τα εμφανίζει στη στήλη δίπλα ή κάτω από τα βίντεο που «παίζουν» εκείνη τη στιγμή. Έτσι οι χρήστες συνεχίζουν να παρακολουθούν το ένα βίντεο πίσω από το άλλο.

Μέχρι στιγμής όμως, ο θεατής δεν έχει κανέναν έλεγχο στην επιλογή αυτών των βίντεο και δεν είναι λίγες οι φορές που ο αλγόριθμος προτείνει για παρακολούθηση κάτι εντελώς αντίθετο με το γούστο του.

Η Amazon «κατασκοπεύει» τους χρήστες μέσω του φωνητικού της βοηθού «Alexa»

Ο τεχνολογικός κολοσσός Amazon συλλέγει συνεχώς τα δεδομένα των χρηστών της, ώστε να έχουν περισσότερες πληροφορίες από όσες φαντάζονται οι πελάτες της.

Τα δεδομένα που συλλέγονται από την Amazon γίνονται μέσω της τεχνολογίας εικονικού βοηθού «Alexa» μπορούν να αποκαλύψουν το ύψος, το βάρος και την κατάσταση της υγείας ενός ατόμου, την εθνικότητα του, τις πολιτικές του πεποιθήσεις μέχρι και το πού και με ποιους βρίσκεται ο χρήστης.

Η Amazon λέει ότι τα προϊόντα «Alexa» έχουν σχεδιαστεί για να καταγράφουν όσο το δυνατόν λιγότερα, ξεκινώντας με τη λέξη ενεργοποίησης, «Alexa» και σταματώντας όταν τελειώσει η εντολή του χρήστη. Ωστόσο, ηχογραφήσεις που έχουν ανακαλυφθεί από διάφορους χρήστες της αποκαλύπτουν πως η εταιρεία κατέγραφε πολύ μεγαλύτερες συνομιλίες.

Σε ανακοίνωσή της, η Amazon είχε δηλώσει ότι έχει επιστήμονες και μηχανικούς που εργάζονται για τη βελτίωση της τεχνολογίας και την αποφυγή ενεργειών που προκαλούν την καταγραφή. Η εταιρεία είπε ότι ειδοποιεί τους πελάτες ότι οι εγγραφές αποθηκεύονται όταν δημιουργούν λογαριασμούς Alexa.

Ο μόνος τρόπος για τους πελάτες να διαγράψουν πολλά από αυτά τα προσωπικά δεδομένα είναι να κλείσουν τον λογαριασμό τους, σύμφωνα με την Amazon. Ωστόσο, ο τεχνολογικός κολοσσός διατηρεί ορισμένες πληροφορίες, όπως το ιστορικό αγορών, μετά το κλείσιμο του λογαριασμού.

Η περίπτωση του Ibraheem Samirah

Ο νομοθέτης της Βιρτζίνια, Ibraheem Samirah, έχει μελετήσει ιδιαίτερα τα ζητήματα απορρήτου στο Διαδίκτυο και τη συλλογή προσωπικών δεδομένων από τις εταιρείες τεχνολογίας. Ωστόσο, ο ίδιος έμεινε έκπληκτος όταν ανακάλυψε τις πληροφορίες που είχε συλλέξει η Amazon για τον ίδιο.

Ο ίδιος είχε περισσότερες από 1.000 επαφές από το τηλέφωνό του, ενώ είχε αρχείο για το ποιο ακριβώς μέρος του Κορανίου είχε ακούσει. Η εταιρεία γνώριζε κάθε αναζήτηση που είχε κάνει στην πλατφόρμα της, συμπεριλαμβανομένων και ευαίσθητων ερωτημάτων σχετικά με την υγεία που θεωρούσε ότι ήταν ιδιωτικά.

«Πουλάνε προϊόντα ή κατασκοπεύουν καθημερινούς ανθρώπους;», είχε αναρωτηθεί ο Samirah. Ο ίδιος ήταν από τους λίγους νομοθέτες της Βιρτζίνια που αντιτάχθηκαν στη βιομηχανία, και προώθησε ένα νομοσχέδιο για την προστασία της ιδιωτικής ζωής.

Η Amazon είχε δηλώσει ότι συλλέγει προσωπικά δεδομένα για να βελτιώσει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες και να τα προσαρμόσει σε ιδιώτες. Ερωτηθείσα σχετικά με τα αρχεία της Samirah που άκουγε το Κοράνι στην υπηρεσία audiobooks της Amazon, η Amazon είπε ότι τέτοια δεδομένα επιτρέπουν στους πελάτες να συνεχίσουν από εκεί που σταμάτησαν από μια προηγούμενη συνεδρία.

Η Google «κρυφακούει» τις συνομιλίες μας

Στους περισσότερους χρήστες του διαδικτύου έχει συμβεί να συζητάει για κάποιο συγκεκριμένο θέμα και μετά από λίγα λεπτά να του εμφανίσει αντίστοιχη διαφήμιση η Google. Η γνωστή πλατφόρμα όντως παρακολουθεί τις συνομιλίες των χρηστών και στη συνέχεια προβάλλει στοχευμένες διαφημίσεις, ακόμη και για πράγματα που ενδεχομένως δεν έχουν γίνει ποτέ online αναζητήσεις.

Ο τρόπος που η Google «κρυφακούει» τις συνομιλίες μας, γίνεται με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Οτιδήποτε κάνουμε στο ηλεκτρονικό περιβάλλον, αφήνουμε «ίχνη», τα οποία πλέον οι εφαρμογές μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας, συγκεντρώνουν για να προβάλλουν στη συνέχεια διαφημίσεις, οι οποίες εκτιμούν ότι μας ενδιαφέρουν.