Ανησυχίες καταναλωτικών οργανώσεων: «Απαιτούνται φιλόδοξες λύσεις για την τεχνητή νοημοσύνη»
Εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης αρχίζουν πλέον να χρησιμοποιούνται σε πολλές κοινωνικές δραστηριότητες, εγείροντας ερωτήματα για το εάν διασφαλίζονται τα δικαιώματα των πολιτών, από μια διαδικασία που μοιάζει «αυτοματοποιημένη». Ορισμένα παραδείγματα εφαρμογών: Σε ευρωπαϊκές χώρες, εμφανίζονται πρακτικές όπου η επιλογή πολιτών για ιδιωτικά συμβόλαια ασφάλισης υγείας ή ασφάλισης αυτοκινήτου, ή ο καθορισμός του ύψους των ασφαλίστρων, βασίζεται σε τεχνητή νοημοσύνη. Θα αποφασίζει ο αλγόριθμος για το εάν κάποιος μπορεί να κάνει ένα συμβόλαιο ασφάλισης υγείας και με τι τίμημα;
Τον Μάρτιο του 2023, η πορτογαλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα χρησιμοποιούσε μια προσαρμοσμένη έκδοση του ChatGPT για να παρέχει νομικές συμβουλές προς τους πολίτες. Αν και το μοντέλο προορίζεται να παρέχει μόνο γενικές συμβουλές και δεν αντικαθιστά τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων, είναι πιθανό οι πολίτες να εμπιστεύονται τις απαντήσεις της εφαρμογής (πολύ περισσότερο αφού διατίθεται από κρατική υπηρεσία) και να προσαρμόζουν ανάλογα τις νομικές τους απαιτήσεις. Οι συνέπειες μπορεί να είναι μεγαλύτερες σε άτομα φτωχά ή ευάλωτα, που δεν μπορούν εύκολα να απευθυνθούν σε δικηγόρο.
Εμφανίζονται διαδικτυακοί χώροι που παρέχουν ιατρικές συμβουλές και στηρίζονται σε τεχνητή νοημοσύνη. Ο κίνδυνος λαθεμένων απαντήσεων ελλοχεύει. Την ώρα που κείμενα που έχουν παραχθεί με τεχνητή νοημοσύνη αρχίζουν να εμφανίζονται ολοένα και συχνότερα σε ιστοσελίδες, ακόμη και σε ΜΜΕ, τι θα συμβεί εάν υπάρχει απλή αναπαραγωγή τους, με πιθανή ανακύκλωση ψευδών, παραπλανητικών ή ανακριβών πληροφοριών;
Ανάλογα ερωτήματα και ανησυχίες θέτουν 13 οργανώσεις καταναλωτών από αντίστοιχες χώρες της Ευρώπης (μεταξύ αυτών και η ΕΚΠΟΙΖΩ από την Ελλάδα), την ίδια ώρα που οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης επεξεργάζονται κανονιστικό πλαίσιο για τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. «Η ανάπτυξη και η χρήση των νέων τεχνολογιών Τ.Ν. αλλάζουν ήδη την καταναλωτική αγορά και τις κοινωνίες εν γένει. Αν και η διείσδυσή τους στην αγορά υπόσχεται τη βελτίωση της άνεσης και της αποτελεσματικότητας, απαιτούνται φιλόδοξες λύσεις για να διασφαλιστεί ότι η νέα τεχνολογία δεν θα συνεπάγεται δυνητικούς κινδύνους για τους καταναλωτές», υπογραμμίζουν οι καταναλωτικές οργανώσεις.
«Καθώς όλο και περισσότεροι έμποροι στρέφονται στη λήψη αποφάσεων βάσει αλγορίθμων, οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν μια σαφή αιτιολόγηση για τη λειτουργία των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και το δικαίωμα εναντίωσης στη λήψη των εν λόγω αποφάσεων, σε περίπτωση που έχουν σημαντική επίπτωση σε αυτούς», προτείνει η ΕΚΠΟΙΖΩ.
Κενά προστασίας
Μια άλλη, ιδιαίτερα ευαίσθητη, πλευρά αφορά τη χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης από τους καταναλωτές, συστήματα που έχουν σχεδιαστεί για να μιμούνται τα πρότυπα ανθρώπινης ομιλίας και γραφής, την ανθρώπινη συμπεριφορά και τα συναισθήματα. Προσφάτως, η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Snapchat παρουσίασε έναν σύντροφο τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) που ονομάζεται «My AI». Οπως σημειώνει η Νορβηγική Οργάνωση Καταναλωτών, η εφαρμογή έχει δεχθεί σοβαρή κριτική, καθώς αποκαλύφθηκαν σοβαρά κενά όσον αφορά την προστασία των χρηστών. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται πως όταν ερευνητής προσποιήθηκε το 13χρονο κορίτσι, που ζητούσε συμβουλές για σεξ με 31χρονο σύντροφο, το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης απάντησε με χαρά! Επίσης, δημοσιογράφος που υποδυόταν ανήλικη νέα έλαβε κανονικά συμβουλές για το πώς μπορεί να καλύψει τη μυρωδιά του αλκοόλ και της μαριχουάνας.
«Η αυξανόμενη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης απαιτεί ρυθμιστική παρέμβαση, προκειμένου να υπάρξει αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ανησυχιών που εγείρει ως προς το απόρρητο, τη χειραγώγηση, την προσωπική ακεραιότητα, την εξαπάτηση, την παραπληροφόρηση, τις διακρίσεις, την απάτη, την παραπλάνηση», τονίζει στην «Κ» η Βίκυ Τζέγκα, νομική σύμβουλος της ΕΚΠΟΙΖΩ. «Η τεχνολογία δεν είναι μια ανεξέλεγκτη δύναμη. Πρέπει να προσαρμόζεται και να αναπτύσσεται σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς και τις κοινωνικές αξίες. Οι αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές πρέπει να διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους και την τεχνική κατάρτιση προκειμένου να είναι σε θέση να παρακολουθούν την τεχνολογική εξέλιξη και να επιβάλλουν τη νομοθεσία σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης από τις εταιρείες», επισημαίνει η κ. Τζέγκα.
Οι οργανώσεις καταναλωτών ζητούν τη διαμόρφωση ενός νομικού πλαισίου, το οποίο θα είναι επικεντρωμένο στην προστασία των καταναλωτών και στα δικαιώματά τους (όπως το δικαίωμα στην ενημέρωση και στη διαφάνεια, στη δικαιοσύνη και στη μη διάκριση, στην ασφάλεια, στο απόρρητο και στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και στο δικαίωμα άσκησης συλλογικών αγωγών μέσω των ενώσεων καταναλωτών), ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να επωφεληθούν από τις νέες τεχνολογίες. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η τεχνητή νοημοσύνη σε πιο ευάλωτα άτομα, όπως τα παιδιά που εκτίθενται σε οθόνες και διαδικτυακό περιεχόμενο από πολύ μικρή ηλικία.
Απαγορευμένη πρακτική
Η τεχνητή νοημοσύνη που χειραγωγεί, καλλιεργεί διακρίσεις, παραπλανά ή βλάπτει τους καταναλωτές με τρόπο που δύναται να προκαλέσει οικονομική και κοινωνική βλάβη, είναι σκόπιμο και αναγκαίο να συμπεριληφθεί στην πρόταση κανονισμού ως απαγορευμένη πρακτική, σημειώνει η ΕΚΠΟΙΖΩ.
Ενα πρόβλημα που επισημαίνουν οι καταναλωτικές οργανώσεις είναι πως οι εφαρμογές Τ.Ν. εξαπλώνονται χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο, ενώ θα χρειαστεί κάποιος χρόνος για την ολοκλήρωση της διαδικασίας που βρίσκονται σε εξέλιξη. Παρ’ όλα αυτά, «οι εταιρείες θα πρέπει να συμμορφώνονται πλέον και να σέβονται τους υφιστάμενους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ενωσης», τονίζουν. Επίσης, να αποφεύγουν πολιτικές χειραγώγησης και παραπλάνησης των καταναλωτών με τη δικαιολογία ότι η εν λόγω τεχνολογία είναι νέα. Το ChatGPT, το Midjourney, το Stable Diffusion και το DALL-E βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη. Εταιρείες όπως η Microsoft, η Google και το Snapchat έχουν ήδη εφαρμόσει την τεχνολογία στις υπηρεσίες τους, συμπεριλαμβανομένων των μηχανών αναζήτησης, της επεξεργασίας κειμένου και της συνομιλίας», σημειώνουν και υπογραμμίζουν με νόημα: «Τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης να αντισταθούν στο ισχυρό λόμπι των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών», που σκοπεύουν στη μείωση των εγγυήσεων δικαίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια