Ξαναφέρνοντας στη ζωή εξαφανισμένα είδη του πλανήτη όπως το Jurassic park

 

EXONTAΣ περίπου το μέγεθος ενός αμερικανικού κογιότ, τα πλάσματα αυτά που έμοιαζαν με σκύλους με ρίγες και εξαφανίστηκαν από την ηπειρωτική χώρα πριν από περίπου 2.000 χρόνια.

Παρέμειναν ωστόσο ελάχιστα είδη τους στην Τασμανία μέχρι τη δεκαετία του 1920, όταν σφαγιάστηκαν από Ευρωπαίους αποίκους που τους είδαν ως απειλή για την υπόλοιπη πανίδα.

«Ήταν μια ανθρωπογενής εξαφάνιση. Ευρωπαίοι άποικοι ήρθαν στην Αυστραλία και εξαφάνισαν βάναυσα αυτό το ζώο», λέει  o Αντριου Πασκ (Andrew Pask), γενετιστής στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης.

Ο Πασκ ηγείται μιας ομάδας επιστημόνων που, μαζί με την εταιρεία «de-extinction» στοχεύουν να αναδημιουργήσουν το πλάσμα που μοιάζει με λύκο και να το επαναφέρουν στη ζωή.

Χάρη στις πρόσφατες εξελίξεις στη γενετική, δηλαδή την έλευση της τεχνολογίας επεξεργασίας γονιδίων, ο Θυλακίνος δεν είναι το μόνο χαμένο είδος που θα μπορούσαμε σύντομα να δούμε ξανά.

Ομως πώς λειτουργεί η επιστήμη της «εξαφάνισης» και τι είδους ηθικά ερωτήματα εγείρει;

Στην περίπτωση του Θυλακίνου, το πρώτο βήμα είναι η αλληλούχιση του DNA του εξαφανισμένου ζώου. Ο Πασκ το έκανε αυτό το 2017.

«Το σπουδαίο με τον Θυλακίνο, είναι ότι επειδή ήταν ένα τόσο σημαντικό μαρσιποφόρο, κάθε μεγάλο μουσείο ήθελε να έχει ένα στη συλλογή του. Ετσι υπάρχουν εκατοντάδες δείγματα σε όλο τον κόσμο και μερικά διατηρούνται εξαιρετικά», λέει ο Πασκ.

«Το δείγμα μας ήταν ένα μωρό που τραβήχτηκε βίαια από τη μάρσιπο της μητέρας του. Πυροβόλησαν τη μαμά και αμέσως έριξαν το μωρό στο αλκοόλ, το οποίο διατηρεί το DNA. Αυτό ήταν το θαυματουργό δείγμα και το ιερό δισκοπότηρο για εμάς όσον αφορά το να μπορέσουμε πραγματικά να ξαναχτίσουμε αυτό το γονιδίωμα».

Αν και είναι σε αρκετά καλή κατάσταση, το DNA δεν είναι εντελώς ολόκληρο. Με την πάροδο του χρόνου, η έκθεση στο υπεριώδες φως και η δράση των βακτηρίων διασπούν το DNA σε μικρά θραύσματα.

Το απίθανο παζλ

Αυτό αφήνει τους επιστήμονες με το φαινομενικά αδύνατο έργο να βρουν τρόπο να «κουμπώσουν» τα διάφορα κομμάτια DNA: ένα έργο συγκρίσιμο με το να προσπαθείς να ολοκληρώσεις ένα τεράστιο παζλ χωρίς την εικόνα στο μπροστινό μέρος του κουτιού.

Ευτυχώς, ένα μικρό μαρσιποφόρο μεγέθους ποντικιού που ονομάζεται Dunnart (Σμινθόψις στα ελληνικά) ήταν σε θέση να παρέχει ένα σχέδιο για την ανασύσταση του DNA.

«Βρήκαμε τον πλησιέστερο ζωντανό συγγενή με τoν Θυλακίνο, που ήταν το Dunnart», λέει ο Πασκ.

Τα Dunnarts και οι Θυλακίνοι έχουν κατά το 95%  ίδιο DNA, το οποίο πιστεύεται ότι διατηρείται σε μεγάλο βαθμό, πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχει αλλάξει πολύ με την πάροδο του χρόνου.

Ωστόσο, η γνώση του DNA ενός ζώου απλά δεν αρκεί για να το επαναφέρει στη ζωή. Το επόμενο στάδιο του παζλ περιλαμβάνει την τροποποίηση των γονιδίων του Dunnart έτσι ώστε να ταιριάζουν με αυτά του Θυλακίνου. Αυτό μπορεί να γίνει με το Crispr-Cas9, τη βραβευμένη με Νόμπελ μέθοδο επεξεργασίας του γονιδιώματος.

«Ξεκινάμε με ζωντανά κύτταρα από το Dunnart και αρχίζουμε να επεξεργαζόμαστε όλες αυτές τις αλλαγές, οπότε ουσιαστικά σχεδιάζουμε ή μετατρέπουμε αυτό το κύτταρο Dunnart σε ένα ζωντανό κύτταρο Uυλακίνου με χρωμοσώματα Θυλακίνου σε αυτό», λέει ο Πασκ.

«Όλες αυτές οι τεχνολογίες υπάρχουν, αλλά κανείς δεν το έχει κάνει σε αυτή την κλίμακα στο παρελθόν, επειδή η τεχνολογία επεξεργασίας DNA δεν ήταν αρκετά καλή ή αρκετά γρήγορη. Αλλά τώρα έχει προχωρήσει τόσο πολύ που έχουμε αυτή την τεχνολογία και είχαμε σημαντικές επενδύσεις για να προσπαθήσουμε να κάνουμε αυτό το έργο».

Μαμούθ και προϊστορικές αγελάδες

Μόλις οι ερευνητές αποκτήσουν ένα κύτταρο Θυλακίνου, θα πρέπει να το μετατρέψουν σε αναπτυσσόμενο έμβρυο και στη συνέχεια να το εμφυτεύσουν στη μήτρα ενός ζωντανού στενού συγγενή του είδους.

«Έχουμε ήδη φτιάξει βλαστοκύτταρα που μας πήραν περίπου πέντε χρόνια. Τώρα βάζουμε αυτά τα βλαστικά κύτταρα σε έμβρυα για να δούμε αν μπορούμε να τα κάνουμε να εξελιχθούν σε ένα ολόκληρο ζωντανό ζώο».

Ο Θυλακίνος δεν είναι το μόνο είδος που θα μπορούσε να επανέλθει με αυτόν τον τρόπο. Διατηρημένα θραύσματα DNA από μαλλί μαμούθ που βρέθηκαν κατεψυγμένα στην αρκτική τούνδρα σημαίνουν ότι αυτό το μεγάλο θηλαστικό θα μπορούσε να επιστρέψει. Τα περισσότερα μαμούθ έσβησαν πριν από περίπου 10.000 χρόνια.

Το Auroch, ένα είδος προϊστορικής αγελάδας, είναι το θέμα των αρχαίων σπηλαιογραφιών σε όλο τον κόσμο. Κάποτε περιπλανιόταν στις πεδιάδες της Ευρώπης και στεκόταν τόσο ψηλά όσο ένας ελέφαντας. Εξαφανίστηκε το 1600. Αν και έχei περάσει… πολύw καιρόw, τα γονίδια Αuroch μπορούν ακόμα να βρεθούν σε διάφορες φυλές βοοειδών σε όλη την ήπειρο, με απογόνους στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και τα Βαλκάνια. Οι γενετιστές τώρα “αναπαράγουν” αυτά τα είδη μαζί για να παράγουν απογόνους πιο κοντά στις ιδιότητες ενός Auroch.

Το 2003, οι ερευνητές κλωνοποίησαν με επιτυχία ένα αγριοκάτσικο των Πυρηναίων, ένα είδος κατσίκας που εξαφανίστηκε όταν το τελευταίο ζωντανό άτομο σκοτώθηκε από πτώση δέντρου. Δυστυχώς, ο νεογέννητος κλώνος πέθανε από πνευμονικό ελάττωμα λίγο μετά τη γέννηση.

Μήπως παριστάνουμε τον Θεό;

Ακόμα κι αν μπορούμε να φέρουμε πίσω εξαφανισμένα ζώα, υπάρχουν ηθικοί προβληματισμοί.

Η επανεισαγωγή μαμούθ και Θυλακίνψων μπορεί να διαταράξει τα υπάρχοντα οικοσυστήματα. Δεδομένου ότι αυτά τα ζώα εξαφανίστηκαν, κάποια άλλα θα έχουν εξελιχθεί και προσαρμοστεί για να πάρουν τη θέση τους. Θα υποφέρουν αυτοί οι οργανισμοί ως αποτέλεσμα;

Χάρη στην κλιματική αλλαγή, τα περιβάλλοντα στα οποία ζούσαν κάποτε αυτά τα πλάσματα μπορεί να έχουν αλλάξει δραστικά. Μερικά από τα φυτά που τρέφονταν τα μαλλιαρά μαμούθ έχουν επίσης εδώ και πολύ καιρό εξαφανιστεί.

Θα μπορούσαν λοιπόν τα μαμούθ να επιβιώσουν μόνα τους στην άγρια φύση, και αν όχι, ποιος θα τα φρόντιζε;

Μήπως θα κατέληγαν απλώς ως περίεργα εκθέματα σε ζωολογικό κήπο;

«Δεν νομίζω ότι πρέπει να φέρουμε πίσω στη ζωή όλα τα εξαφανισμένα ζώα. Νομίζω ότι θα πρέπει να πληρούνται ορισμένα κριτήρια», λέει ο Πασκ.

«Η εξαφάνιση του Θυλακίνου είναι ένα «πρόσφατο» γεγονός , οπότε ο βιότοπός της στην Τασμανία εξακολουθεί να υπάρχει, όλα τα τρόφιμα που έτρωγε εξακολουθούν να υπάρχουν, οπότε υπάρχει κάπου για να πάει και μπορεί να ευδοκιμήσει ξανά σε αυτό το περιβάλλον.

«Αυτό το ζώο έπαιξε επίσης κρίσιμο ρόλο στο οικοσύστημα. Ήταν ένας κορυφαίος θηρευτής, καθισμένος ακριβώς στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας. Δεν υπάρχουν άλλοι θηρευτές κορυφής των μαρσιποφόρων, οπότε όταν εξαφανίστηκε άφησε ένα τεράστιο κενό».

Τεχνολογία ικανή και για τη διάσωση απειλούμενων ειδών

Η τεχνολογία της απο-εξαφάνισης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να σώσει και ζωντανά είδη στο χείλος της εξαφάνισης, ειδικά εκείνα με μια εξαιρετικά μικρή δεξαμενή γονιδίων, όπως ο λευκός ρινόκερος.

Τα κουνάβια με μαύρη κεφαλή είναι ένα από τα πιο απειλούμενα ζώα της Βόρειας Αμερικής – κάθε κουνάβι που ζει σήμερα μπορεί να εντοπίσει την καταγωγή του σε μόλις επτά άτομα. Ωστόσο, ερευνητές στον ζωολογικό κήπο του Σαντιάγο στη Χιλή πήραν πρόσφατα κατεψυγμένα κύτταρα από ένα κουνάβι με μαύρα πόδια που πέθανε πριν από 30 χρόνια και τα χρησιμοποίησαν για να δημιουργήσουν έναν κλώνο, την Elizabeth Ann.

Mε πληροφορίες από ΒΒC