Τερματικό του Linux: Γιατί υπάρχει ακόμα και σήμερα
Η παραπάνω ερώτηση μπορεί σε κάποιον που χρησιμοποιεί Linux εδώ και καιρό να φανεί ανούσια, αλλά για κάποιον που έχει δει το τερματικό σε ταινίες και τηλεοπτικές σειρές να παρουσιάζεται ως το απόλυτο «όπλο» των hacker και προγραμματιστών, δεν είναι καθόλου ανούσια.
Αχ αυτό το Τερματικό
Ένας, όχι και τόσο υποθετικός διάλογος
Μα δεν είμαι προγραμματιστής αφού. Σας βλέπω να ανοίγετε το DOS και να γράφετε αυτά τα μυστήρια… και με μια πλάγια ματιά ελέγχω για πιθανές εξόδους και το πόσο χρόνο θα μου πάρει να φτάσω σε αυτές, αν συμβεί κάτι.
Λοιπόν σου έχω νέα. Η χρήση του τερματικού σε μια μοντέρνα διανομή Linux δεν είναι απαραίτητη.
Το γραφικό περιβάλλον εργασίας
Τα πάντα στο Linux, αυτά που εσύ τουλάχιστον, θέλεις να κάνεις μπορείς να τα κάνεις μέσα από ένα γραφικό περιβάλλον εργασίας. Εκεί που στα άλλα λειτουργικά έχουν ένα γραφικό περιβάλλον μόνο με ελάχιστες επιλογές τροποποίησης, στον κόσμο του Linux θα βρεις δεκάδες διαφορετικά για να διαλέξεις και το κάθε ένα έχει ατελείωτες επιλογές για να το φέρεις στα μέτρα σου.
Οι επιλογές αυτές είναι ένα δίκοπο μαχαίρι. Ευτυχώς οι σημερινές διανομές έχουν επιλέξει κάποια από αυτά και τα έχουν ρυθμίσει, ώστε να μην πρέπει να τα ψάξεις όλα και να διαλέξεις. Και τα έχουν ρυθμίσει έτσι ώστε να είναι όμορφα και λειτουργικά. Έτσι έχεις μια καλή βάση για να τα τροποποιήσεις αν θέλεις. Απλά διαλέγεις ποιο θες από τα γνωστά και μεγάλα: cinnamon, gnome, kde, και βρίσκεις μια διανομή που να έχει στηθεί πάνω του. Αν δεν έχεις άποψη δεν πειράζει. Άπλα διάλεξε ένα.
Κάθε γραφικό περιβάλλον και διανομή έχει τους τρόπους να την ρυθμίσεις γραφικά, να κάνεις εγκαταστάσεις προγραμμάτων , μετατροπές αρχείων, συμπιέσεις και ότι άλλο θέλεις. Οπότε το DOS μπορείς να το ξεχάσεις.
Το περιβάλλον του Τερματικού στο Linux
Κατ’ αρχήν για να μην μου σπας τα νεύρα σταμάτα να το λες DOS. Εντάξει. Το DOS ήταν μια εποχή πριν τα Windows και ήταν ο μόνος τρόπος για να δουλέψεις τον υπολογιστή σου. Εκείνη την εποχή και στο UNIX το ίδιο περίπου περιβάλλον. Με μια διαφορά όμως. Το UNIX τότε έτρεχε σε πολύ ισχυρά για την εποχή μηχανήματα και μπορούσες να κάνεις τότε πολύ ποιο ισχυρά πράγματα σε αυτό. Είναι σαν να μου συγκρίνεις ένα ποδήλατο με μια καβασάκι. Εντάξει;
Στο UNIX τότε είχε φτιαχτεί ένα πολύ δυνατό περιβάλλον μέσα από το τερματικό. Μετά βέβαια φτιάξαμε τα γραφικά περιβάλλοντα και πολύ καλά κάναμε. Στον κόσμο των μικρών υπολογιστών τα Windows και οι χρήστες τους προσπάθησαν σκληρά να ξεχάσουν τον κόσμο του DOS και ποτέ παρά τις πρόσφατες σχετικά προσπάθειες με το Power Shell δεν απέκτησαν κάποιο σοβαρό περιβάλλον τερματικού.
Για κάποιες κατηγορίες χρηστών το τερματικό είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Υπάρχει το σωστό εργαλείο για κάθε δουλεία και κάποιες δουλειές απλά τις κάνεις καλύτερα από το τερματικό. Εντάξει εδώ μιλάω για τις ανάγκες των προγραμματιστών και των διαχειριστών συστημάτων. Επειδή τα Windows δεν είχαν καλό τερματικό οι καινούργιοι προγραμματιστές έφυγαν και πήγαν σε Linux αλλά και σε Mac. Γιατί αν δεν το ξέρεις το Mac εσωτερικά είναι και αυτό ένα τύπου UNIX και έχει ένα καλό περιβάλλον τερματικού.
Η ίδια η Microsoft τελευταία σου επιτρέπει να εγκαταστήσεις ένα ubuntu μέσα στα Windows. Γιατί το έκανε αυτό; Μα για να μην χάσει τους προγραμματιστές. Έτσι τους δίνει μια εύκολη πρόσβαση στα εκατοντάδες ειδικά εργαλεία που μόνο σε τερματικό υπάρχουν και έχουν νόημα.
Γραφικό περιβάλλον η Τερματικό;
Ω πόσο μισώ να απαντώ σε τέτοιες ερωτήσεις. Γιατί δηλαδή να μην τα έχουμε και τα δύο;
Δες το ως εξής: Το λειτουργικό σου θέλεις να έχει ένα όμορφο και κυρίως ένα λειτουργικό περιβάλλον εργασίας και δεν θέλεις να είναι αυτό πολύπλοκο με 150 διαφορετικά κουμπιά και 328 επιλογές. Το τερματικό δεν θα το δουλέψεις ποτέ αν δεν θέλεις. Αν το μάθεις θα βρεις πως κάποια πράγματα θα τα κάνεις με αυτό ευκολότερα και καλύτερα. Αλλά αυτό θέλει κόπο και χρόνο. Μην το κάνεις λοιπόν αν δεν θέλεις. Δεν πειράζει.
Εντάξει να το ξεχάσω αλλά το βλέπω παντού
Το τερματικό θα το δεις πολύ σε άρθρα εδώ μέσα ή αν πας να ζητήσεις βοήθεια και σου ζητάνε να γράψεις κάτι ακατανόητα πράγματα στο τερματικό. Αυτό δείχνει να είναι απαραίτητο, αλλά δεν είναι καθόλου. Θέλεις να ακούσεις γιατί;
1. Εγκαταστάσεις προγραμμάτων
Λοιπόν μια πρώτη χρήση είναι οι εγκαταστάσεις προγραμμάτων. Είναι οι περιβόητες εντολές apt ή yum κλπ. Κάθε διανομή έχει το γραφικό περιβάλλον για να το κάνεις αυτό. Αλλά το γραφικό περιβάλλον αλλάζει, οι μεταφράσεις αλλάζουν και κάτι που μπορεί να περιγραφεί με μια γραμμή στο τερματικό θα γίνει δύο σελίδες με πολλές πολλές εικόνες. Ψάξε αυτό το πρόγραμμα στο μενού, δες στην εικόνα τι θα πατήσεις, πήγαινε τώρα σε αυτό το μενού, διάλεξε αυτό…. πωωωω ήδη κουραστικά. Λες μια εντολή στο τερματικό την αντιγράφεις πατάς enter και είσαι εντάξει. Πολύ καλύτερα για όλους.
Εντάξει υπάρχουν και κάποια προγράμματα που δεν υπάρχουν έτοιμα για την διανομή όποτε θέλουν πολλά μαγικά στο τερματικό. Αλλά αυτό είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Αλλά το καταφέρνεις. Δοκίμασε τώρα να κάνεις κάτι αντίστοιχο κάπου αλλού. Προσπάθησε να κάνεις ένα πρόγραμμα που έχει φτιαχτεί να τρέχει για Windows 95 να τρέξει σε Windows 10 ή το αντίθετο. Τι λες; Πόσο εύκολο είναι; Θα τα καταφέρεις;
Συμπέρασμα: Σε μια διανομή Linux έχουμε τα αποθετήρια και τα κέντρα λογισμικού. Και τα είχαμε αυτά από παλιά. Πριν αρχίσουν όλοι να μας αντιγράφουν. Ο μέσος χρήστης δεν θα χρειαστεί ποτέ κάτι άλλο.
2. Για να ζητήσουμε βοήθεια
Σε αυτό το σενάριο έχουμε κάποιο πρόβλημα και μας ζητάνε επιπλέον πληροφορίες αυτοί που προσπαθούν να μας βοηθήσουν. Θα σου ζητήσουν να τρέξεις κάτι εντολές στο τερματικό και να δώσεις το αποτέλεσμα. Αυτές θα μαζέψουν πληροφορίες για τον υπολογιστή σου.
Όχι μην βγάλεις το τερματικό φωτογραφία. Και προς θεού μην το βγάλεις φωτογραφία με το κινητό σου. Η πληροφορία στο τερματικό είναι κείμενο και ο άλλος θα την δει χωρίς να του βγουν τα μάτια έξω οπότε θα μπορεί να γκουγκλάρει κάποιο κωδικό που θα δει εκεί μέσα.
Αν θέλεις να δεις τι υπολογιστή έχεις ναι εκεί βολεύει το γραφικό περιβάλλον και υπάρχουν πολλά τέτοια προγράμματα. Σε αυτή την περίπτωση θέλεις το γραφικό περιβάλλον. Αλλά αν ο μόνος τρόπος να στείλεις αυτή την πληροφορία σε αυτόν που προσπαθεί να σε βοηθήσει είναι να το τραβήξεις φωτογραφία με το κινητό, δύσκολα θα βρεις βοήθεια.
Συμπέρασμα: Η συγκέντρωση πληροφοριών μπορεί να γίνει με γραφικό τρόπο, αλλά δεν βολεύει αν ζητάμε βοήθεια. Εδώ μην ξεχνάμε πως μιλάμε για προβλήματα, δηλαδή για πράγματα που ξεφεύγουν από την κανονική χρήση και κάνουμε τον εαυτό μας βοηθό τεχνικού. Αν έχεις Windows που δεν έχουν καλό τερματικό και πχ έχεις πρόβλημα στον ήχο πως θα δώσεις στον άλλο τα απαραίτητα στοιχεία; Για να είμαι ειλικρινής δεν ξέρω αν μπορείς να το κάνεις με τερματικό, αλλά και αν μπορείς, που δεν νομίζω, θα είναι η εντολή εξίσου αλαμπουρνέζικια.
3. Γιατί το Linux έχει πολλούς προγραμματιστές ως χρήστες.
Οι προγραμματιστές κάνουν πράγματα που απλά τα κάνουν καλύτερα στο τερματικό. Έχουν την τεχνική γνώση και τις ικανότητες να το εκμεταλλευτούν. Στην πραγματικότητα το βρίσκουν και ποιο εύχρηστο. Αλλά εσύ δεν είσαι προγραμματιστής, οπότε δεν σε νοιάζει.
Συμπέρασμα: Αν μια κόρην έχετε κρατήστε την αθώα. Μπορεί ο γάτος να μη’ρθει, αλλά υπάρχουν κάποιοι που γράφουν Python εκεί έξω και μπορεί να την κεράσουν καφέ Ιάβας.
4. Γιατί μπορούμε
Γιατί στο τερματικό μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Μάλιστα καταλήγουμε να κάνουμε πολύ περισσότερα από τα λειτουργικά που δεν έχουν καλό περιβάλλον τερματικού.
Παλιά που διάβαζα περιοδικά πληροφορικής (ναι … από χαρτί) διάβαζα τις στήλες με τα κόλπα. Και είχε πρώτα ένα κόλπο τους στυλ “πως κάνεις ένα διάγραμμα πίτας στο Excel” και μετά μια συμβουλή για “πως θα κάνεις μια βιβλιογραφική βάση στο LaTeX”. Ε δεν είναι το ίδιο πως να το κάνουμε.
Αυτά που μπορείς να κάνεις με τερματικό είναι τόσα πολλά και δυνατά και εμείς που τα γράφουμε θέλουμε πάντα να μαθαίνουμε περισσότερα. Με άλλα λόγια θέλουμε να σας κάνουμε σαν τα μούτρα μας. Φτου μας. (Άραγε αν γράψω για πίτες θα πάρω περισσότερα κλικ, και θα γίνω χακεράς στα μάθια της Μαιρούλας χμμμμ…)
Συμπέρασμα: Εδώ μέσα βάζουμε εμείς οι ίδιοι τα χεράκια μας και βγάζουμε τα ματάκια μας.
Εν κατακλείδι
Ας δούμε ένα απλό παράδειγμα. Έχεις ένα φάκελο με αρχεία ήχου και θέλεις να τα κάνεις mp3. Ένα ιδανικό πρόγραμμα θα ήθελε 3 ερωτήσεις α) από ποιο φάκελο, β) σε ποιο φάκελο και γ) τα θες με καλή ποιότητα η να τα κάνω μικρά. Ένα ποιο πολύπλοκο πρόγραμμα θα έχει προφίλ και θα υποστηρίζει πολλές μετατροπές και επιλογές. Ήδη το πρόγραμμα αυτό θα είναι πολύπλοκο και δύσκολο να το εξηγήσεις στην θεία σου την φιλόλογο. Τα πολλά κουμπιά και οι επιλογές θα την ζαλίσουν.
Αλλά όσα κουμπιά και να βάλεις δεν θα φτάσεις ποτέ στις επιλογές και στον έλεγχο που θα σου δώσει ένα αντίστοιχο πρόγραμμα σε γραμμή εντολών. Μόνο που το τελευταίο για να το εκμεταλλευτείς και να το καταλάβεις πλήρως θα θες ένα διδακτορικό στις τεχνολογίες πολυμέσων. Ευτυχώς για απλές μετατροπές θα είναι το ίδιο απλό, αν και πάλι θα θέλει λίγο διάβασμα. Ποιο είναι από τα δύο το καλύτερο; Ε προφανώς θα μου πεις το πρώτο.
Αλλά γιατί να μην μπορώ να διαλέξω παρακαλώ; Στο Linux έχουμε δυο πολύ ισχυρές διασυνδέσεις χρήστη. Το γραφικό περιβάλλον για όλες μας τις δουλειές και το τερματικό στην γωνία για όσους το θέλουν.
ΠΡΟΣΟΧΗ Όμως! Δεν είσαι τόσο βλάκας να πιστεύεις ότι βλέπεις στο internet. Προσπάθησε να καταλάβεις τι περίπου κάνουν οι εντολές και πόσο επικίνδυνες είναι. Αν δεν ξέρεις, ρώτα αν δεις μια εντολή πρώτη φορά. Δεν έχουν όλοι την δικιά μας εντιμότητα και κύρος (άσε κάτω την ντομάτα σε βλέπω).
Επίσης δεν κάνουμε ποτέ άρπα/κόλλα (ελληνικά copy/paste) από το internet στο τερματικό. Υπάρχουν τρόποι να βλέπουμε άλλα και να αντιγράψουμε άλλα. Αν δεν μπορούμε να τα γράψουμε με το χέρι, τότε κάνουμε μια επικόλληση σε ένα επεξεργαστή κειμένου πρώτα.
Δεν υπάρχουν σχόλια