Μαύρες μέρες για το Internet ή δικαιοσύνη;

Παρά τις έντονες αντιδράσεις των χρηστών και αρκετών πολιτικών φορέων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε το νέο νομοσχέδιο (Copyright Directive) για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων με 348 ψήφους υπέρ και 274 κατά. Σημαντικό, επίσης, ότι καταψηφίστηκε και η πρόταση για αφαίρεση του πιο πολυσυζητημένου και αμφιλεγόμενου Άρθρου 13 (πλέον Άρθρο 17 στο τελικό νομοσχέδιο), γνωστό και ως "φίλτρο upload" με μόλις 5 ψήφους διαφορά.

Επομένως, όλη η κινδυνολογία των προηγούμενων μηνών φεύγει από την υποθετική σφαίρα και είναι πλέον πραγματικότητα για τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία θα έχουν μπροστά τους 24 μήνες για να ψηφίσουν τις αντίστοιχες νομοθεσίες στα δικά τους Κοινοβούλια.

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο (Copyright Directive) δουλεύεται εδώ και περισσότερο από 2 χρόνια, και έχει γίνει έντονη παρασκηνιακή προεργασία από τους κολοσσούς της τεχνολογίας, τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων και ακτιβιστές για τα ψηφιακά δικαιώματα.

Οι δηλώσεις από αντιμαχόμενους πολιτικούς είναι άκρως πολωτικές. Από τη μία έχουμε την κ. Julia Reda του Γερμανικού Πειρατικού Κόμματος να κάνει λόγο για "μαύρη ημέρα για την ελευθερία στο Διαδίκτυο", ενώ από την άλλη ο κ. Andrus Ansip, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ανέφερε ότι πρόκειται για ένα "τεράστιο βήμα προόδου που θα ενώσει την ψηφιακή αγορά της Ευρώπης και ταυτόχρονα θα προστατεύεσει την online δημιουργικότητα".

Οι λεπτομέρειες για τη νομοθεσία θα αποφασιστούν ξεχωριστά από κάθε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά στο σύνολο της θα έχει τρομερό αντίκτυπο στον τρόπο λειτουργίας του Διαδικτύου στην Ευρώπη και πιθανότατα θα επηρεάσει γενικότερα όλο τον κόσμο, όπως συνέβη δηλαδή με το GDPR.

Οι υπερασπιστές του Copyright Directive δηλώνουν ότι θα εξισορροπήσει την κατάσταση μεταξύ των Αμερικανικών κολοσσών της τεχνολογίας και των Ευρωπαίων δημιουργών περιεχομένου, δίνοντας στους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων τη δύναμη να ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο διανέμεται το περιεχόμενο στις πλατφόρμες των κολοσσών. Από την άλλη, οι αντιφρονούντες ισχυρίζονται ότι η νομοθεσία είναι τρομερά ασαφής και θα καταλήξει να περιορίζει σημαντικά τον τρόπο διαμοιρασμού του περιεχομένου online, καταπνίγοντας τον ελεύθερο λόγο και τη δημιουργικότητα.

Συγκεκριμένα, μέσα στη νομοθεσία συμπεριλαμβάνονται το Άρθρο 11 (πλέον Άρθρο 15) και το Άρθρο 13(πλέον Άρθρο 17), τα οποία αντίστοιχα χαρακτηρίζονται ως "φόρος των links" και "φίλτρο upload".

Το Άρθρο 11 επιτρέπει στους εκδότες (π.χ. ιστοσελίδες) να χρεώνουν τις μεγάλες πλατφόρμες όπως το Google News για να εμφανίζουν τις ειδήσεις τους, ενώ το Άρθρο 13 επιτρέπει σε πλατφόρμες όπως το YouTube να επιβάλλουν αυστηρότερους περιορισμούς σχετικά με το upload περιεχομένου που προστατεύται από πνευματικά δικαιώματα.

Εκ πρώτης αναγνώσεως, αμφότερα μοιάζουν ως λογικές αποφάσεις, αλλά τα πράγματα θα μπορούσαν να πάρουν πολύ άσχημη τροπή. Για παράδειγμα, το Άρθρο 13 θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία συγκεκριμένων "φίλτρων upload" που θα σαρώνουν το περιεχόμενο των χρηστών προτού αυτό ανέβει σε κάποια πλατφόρμα και θα αφαιρούν οτιδήποτε προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα (π.χ. memes, GIFs). Η νομοθεσία δεν αναφέρει, βέβαια, κάτι τέτοιο, αλλά οι πολέμιοι του Copyright Directive θεωρούν ότι αυτή θα είναι η κατάληξη έτσι ώστε οι πλατφόρμες να αποφύγουν τυχόν πρόστιμα από τις Αρχές. Οι υπέρμαχοι από την άλλη δηλώνουν ότι αυτό το ενδεχόμενο είναι απλά υπερβολή και ότι μέσα στο νομοσχέδιο υπάρχουν κανόνες που προστατεύουν την παρωδία.

Σε αυτό το σημείο οι ειδικοί δηλώνουν ότι οποιαδήποτε εισαγωγή κάποιου τέτοιου φίλτρου δεν θα μπορεί να λειτουργήσει σωστά και πιθανότατα θα είναι εντελώς αναποτελεσματική. Συν τοις άλλοις, θα πρέπει να υπολογιστεί και το κόστος ανάπτυξης μιας τέτοιας τεχνολογίας, επομένως, το νομοσχέδιο ίσως φέρει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα σε σχέση με αυτό που θέλει να πετύχει.

Σε ό,τι αφορά το Άρθρο 11 και τον "φόρο του link", το νομοσχέδιο επικεντρώνεται κυρίως σε υπηρεσίες τύπου Google Search και Google News που εμφανίζουν μικρές προεπισκοπήσεις (snippets) των άρθρων. Η Google έχει αναφέρει ότι εάν οι εφημερίδες αποφασίσουν να ζητήσουν αποζημίωση για αυτού του είδους το υλικό, τότε θα αναγκαστεί να τα αφαιρέσει όλα από το Google Search και να κλείσει οριστικά το Google News.

Πολλοί κατηγορούν τη Google ότι καταφεύγει στον εκφοβισμό δημοσιεύοντας screenshots του "απογυμνωμένου από ειδήσεις" Google Search. Παρόλα αυτά, μετά τις δοκιμές του "φόρου του link" σε Γερμανία και Ισπανία, αποδείχτηκε ότι δεν μπορεί να προχωρήσει στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η υπερψήφιση του Copyright Directive έχει προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις σε όλη την Ευρώπη και ήδη έχουν υπογράψει περισσότεροι από 5 εκατομμύρια πωλήσεις για την αφαίρεση του αμφιλεγόμενου Άρθρου 13. Σημειώστε ότι ενάντια στο νομοσχέδιο έχουν ταχθεί και τεράστια δίκτυα όπως το Reddit, η Wikipedia, το GitHub και το PornHub.

Όπως δήλωσε ο Tal Niv, αντιπρόεδρος του GitHub,

Οποιοσδήποτε αναπτύσσει πλατφόρμα με πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που περιλαμβάνει τη δυνατότητα διαμοιρασμού link ή περιεχομένου, θα ζει μέσα στην αβεβαιότητα. Στις επιπλοκές περιλαμβάνονται η αδυναμία ανάπτυξης των χαρακτηριστικών που προσδοκούν σήμερα οι χρήστες του Διαδικτύου και η εφαρμογή πολύ ακριβού και ανακριβούς αυτοματοποιημένου φιλτραρίσματος

Η Google αναφέρει από την πλευρά της ότι

Θα οδηγήσει σε μια νομική αβεβαιότητα που θα πληγώσει τη δημιουργικότητα και την ψηφιακή οικονομία στην Ευρώπη. Οι λεπτομέρειες θα κάνουν τη διαφορά και προσδοκούμε να συνεργαστούμε με τους συντάκτες των Όρων και Προϋποθέσεων, τους εκδότες, τους δημιουργούς και τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων

Στον αντίλογο, οι βιομηχανίες του θεάματος και της μουσικής πανηγυρίζουν για το νέο νομοσχέδιο. Όπως αναφέρει ο Xavier Bouckaert, πρόεδρος του EMMA (European Magazιne Media Association),

Αυτή είναι μία ψήφος ενάντια στη κλοπή περιεχομένου. Οι εκδότες οποιουδήποτε μεγέθους και δυναμικής, και οι υπόλοιποι δημιουργοί θα έχουν τώρα το δικαίωμα να θέτουν αυτοί τους Όρους και Προϋποθέσεις για να επαναχρησιμοποιεί κανείς το περιεχόμενο τους με δίκαιο και κατάλληλο τρόπο

Ακόμα είναι νωρίς για να μπορέσουμε να καταλάβουμε πως θα επηρεάσει όλο αυτό την καθημερινότητα μας στο Internet. Δεν αποκλείεται, επίσης, ενόψει των επερχόμενων Ευρωεκλογών να έχουμε κάποια επανεξέταση του νομοσχεδίου.